Guzowatość korzeni (wywołane przez bakterię Agrobacterium tumefaciens)

    Opowieści o roślinach są o tyle ciekawe, że mogą dotyczyć różnych aspektów życia. Nie trzeba tylko mówić o ich pięknie, ale i o brzydocie...brzydota jeśli nie jest naturalną cechą rośliny, wywołana jest przez czynnik chorobotwórczy.

      Dzisiejsza opowieść jest nieco inna. Dotyczy pięknie pachnącej rośliny, ale tylko w pewnym stopniu. Głównym bohaterem jest bakteria glebowa Agrobacterium tumefaciens, wywołująca chorobę zwaną guzowatością korzeni. Jest to gram ujemna bakteria, porażająca nawet 600 gatunków roślin. Przekrój przez podatne na bakterię rośliny jest bardzo duży. Poczynając od roślin doniczkowych, przez warzywa, a kończąc na roślinach sadowniczych. 

Guzowatość korzeni wywoałana bakterią Agrobacterium tumefaciens

   Patogen zainfekował gardenie i bardzo mocno odbił się na życiu rośliny. Efekt był taki, że na korzeniach powstały duże i liczne guzy uniemożliwiające roślinie swobodne odżywanie i pobieranie wody. Na początku marny wygląd rośliny tłumaczono zbyt małymi dawkami nawozów. Zwiększenie nawożenia, nie poprawiło jednak stanu rośliny, której życie przypominało bardziej wegetację niż rozwój. Jedna z najważniejszych zasad ogrodniczych mówi o tym, że jeżeli roślina źle rośnie przy prawidłowej pielęgnacji, a nie widać na niej odpowiedzialnych za ten stan patogenów (szkodników czy grzybów), pierwsze co należy zrobić to ją przesadzić. Jest to świetna zasada, która w tym wypadku nie została zachowana.

Wyciągnięcie z podłoża rośliny w stanie agonalnym dało jednoznaczną odpowiedź na zagadkę, która nie została rozwiązana przez kilka lat. Roślinę wyrzucono-porażenie było zbyt silne by próbować ją leczyć. Tym bardziej że leczenie nie jest łatwe. Nie ma własciwych środków leczących. Można natomiast wyciąć korzenie z guzami i zabezpieczyć roślinę odpowiednimi preparatami. 

Obraz korzeni z guzami był naprawdę porażający! I brzydota może mieć w sobie coś fascynującego...nawet jeśli jest tak niebezpieczna.

Cefalocereus starczy (Cephalocereus senile)

Cefalocereus starczy

Cefalocereus starczy (Cephalocereus senile) to jeden z bardziej charakterystycznych kaktusów. Wystarczy na niego spojrzeć, by wiedzieć dlaczego  zwyczajowa nazwa rośliny to „Głowa starca”. Srebrzyste włoski porastające gęsto  roślinę, tworzą charakterystyczną czuprynę. Kaktusy, którego cefalocereus jest przedstawicielem należą do rodziny kaktusowatych (Cactaceae). Pochodzą one z Ameryk Północnej, częściowo też Ameryki Południowej.

Głowa starca

Warto opowiedzieć historię, która powinna dać nam do myślenia w kwestii naszej ingerencji w naturalne środowisko. Może pewne rośliny rosną na danym, a nie innym obszarze bo takie jest ich przeznaczenie?

Swojego czasu sprowadzono do Australii  opuncje-również należące do rodziny kaktusowatych. Miały one pełnić funkcję płotów zabezpieczających gospodarstwa przed dzikimi zwierzętami, ale szybko okazało się, że sprzyjający klimat sprawił, że w nadzwyczaj szybkim tempie zaczęły wypierać roślinność rodzimą. By rozwiązać problem, który nosił znamiona katastrofy ekologicznej, sprowadzono na ratunek z Ameryki, naturalnego wroga opuncji. A jest nim motyl Cactoblastis cactorum, którego gąsiennice żywią sie opuncjami.

Cephalocereus senile

Kaktusy lubią ciepły, suchy klimat. Uprawia się je w domach, ale niektóre z gatunków opuncji mogą rosnąć przez cały rok w gruncie. Znoszą temperaturę do minus dwudziestu stopni, a śnieżna pokrywa jest dla nich wystarczającym zabezpieczeniem. Zimą kaktusy przechodzą coś na kształt okresu spoczynku. Wymagają wówczas niższej temperatury (około 8-10 stopni) i prawie całkowicie wyklucza się podlewanie. Okres spoczynku gwarantuje nam, że rośliny wykorzystają sezon na bujne kwitnienie. Trzeba wówczas wspomóc je odpowiednim nawozem (te do kaktusów, mają obniżoną zawartość azotu).

Głowa starca

O kaktusach można by wiele opowiedzieć, ale podanie całej wiedzy na raz, zabiłoby ciekawość z jaką się ją zdobywa na każdym etapie. Z wiedzą jest tak samo jak z roślinami, by osiągnąć sukces, trzeba dużo zapału i szczypty cierpliwości.

Kakaowiec właściwy (Theobroma cacao)

Theobroma cacao - kora

Kakaowiec właściwy (Theobroma cacao) jest jedną z ważniejszych roślin użytkowych pochodzących z lasów równikowych Ameryki Południowej. Ze względu na wysoką wartość odżywczą nasion uprawiany był przez Indian już ponad 2000 lat temu. Owoce nie tylko pełniły funkcję pożywienia, lecz traktowano je również jako lekarstwo na dolegliwości żołądkowe czy gorączkę, a także jako afrodyzjak.

Nie ma wątpliwości, że kakaowiec od najdawniejszych czasów cieszył się dużym zainteresowaniem. Stosunkowo szybko doceniono aromatyczny napój przyrządzany z jego nasion, który przyspieszał regenerację organizmu po wysiłku fizycznym i umysłowym. Aztekowie uważali, że kakao jest napojem bogów. Nasion używano także jako środka płatniczego. Przez pewien czas cudowne ziarna stanowiły nawet monetę obiegową (za 10 ziaren można było kupić królika, a za 100 – niewolnika).

Kakaowiec właściwy- owoc

Nazwę rodzajową nadał kakaowcowi sam Linneusz. Miano Theobroma wywodzi się od słów theos – bóg, i broma – pokarm. Natomiast epitet gatunkowy cacao nawiązuje do indiańskiego określenia owej rośliny. Kakaowiec należy do rodziny zatwarowatych (Sterculiaceae) i jest niewielkim, jednopiennym drzewem, dorastającym do 15 metrów wysokości. Cechuje się pojedynczymi liśćmi, ułożonymi skrętolegle, dochodzącymi nawet do 40 centymetrów długości.

kaulifloria na kakaowcu

Charakterystyczne dla Theobroma cacao jest zjawisko kauliflorii, które polega na tym, że niewielkie, żółtawe kwiaty wyrastają wprost z pnia bądź gałęzi rośliny. Uzasadnione jest to ochroną drobnych kwiatów przed trudnymi warunkami środowiskowymi klimatu równikowego, przede wszystkim przed ulewnymi deszczami i silnymi wiatrami. Z ogromnej liczby kwiatów, mogącej dochodzić nawet do stu tysięcy, zaledwie 5% zawiązuje owoce.

Owocem kakaowca właściwego jest jagoda. Znajdujące się wewnątrz nasiona są białe i dopiero w procesie fermentacji i suszenia uzyskują brunatną barwę, a także intensywny smak i zapach. Nasiona, które nazywa się ziarnami kakaowymi, zawierają do 60% tłuszczu (masła kakaowego), 28% węglowodanów, 12% białek, a także alkaloidy: kofeinę i teobrominę. Obecnie wykorzystywane są przede wszystkim w przemyśle spożywczym przy produkcji kakao i czekolady.

W naszym klimacie drzewo Theobroma cacao może być uprawiane wyłącznie w szklarniach. Wymaga ciepła i wysokiej wilgotności, jak zdecydowana większość egzotycznych roślin.

A na koniec trochę mniej serio o czekoladzie. Słowa Mirandy Ingram dotyczące tego specyfiku, które mówią: "Nie wierzcie, że czekolada jest substytutem miłości. Miłość to substytut czekolady".

Pawonia Gledhilla (Pavonia x gledhillii)

Pavonia x gleedhillii

Pawonia Gledhilla jest mało znana. Niewiele osób uprawia ją, jako roślinę doniczkową. Należy do rodziny Malvaceae (Malwowate, Ślazowate), której wielu przedstawicieli można odnaleźć we florze polskiej.

Roślina ta jest mieszańcem międzygatunkowym. W naturalnych warunkach dorasta do około 2 metrów wysokości. Jest wiecznie zielonym krzewem, który kwitnie przez cały rok. A kwiaty...kwiaty są zachwycające. Ich wygląd przyciąga swoim kształtem i kolorem. Dzięki tak dużej atrakcyjności zasługuje na naszą szczególną uwagę. Chociażby po to by przez chwilę spojrzeć na nie i zatopić się w niemym podziwie.Tym bardziej, że inne właściwości rośliny, nie są znane.

Pawonia

Pawonię można uprawiać w mieszkaniach o ile zapewni jej się ciepło i odpowiednią wilgotność czyli wszystko to, co rośliny tropikalne potrzebują do prawidłowego rozwoju

Banan karłowaty (Musa acuminata)

Banan karłowaty

      Banan karłowaty, zwany też chińskim, to roślina z rodziny Musaceae (Bananowate). Nazwa banan pochodzi prawdopodobnie od arabskiego słowa „palec”. Nie ma krewnych banana we florze polskiej gdyż przedstawiciele bananowatych rosną w obszarach tropikalnych.

     Roślina do prawidłowego rozwoju potrzebuje ciepła i wilgoci. Banan karłowaty pochodzi z południowo wschodniej Azji, Australii oraz Nowej Gwinei, a jak wiadomo uprawiany jest na znacznie większym obszarze. Uważa się banana jako jedną z pierwszych roślin uprawnych.

   

Musa acuminata

Jednym z większych producentów bananów w Europie jest Islandia. Dzięki uprawie w warunkach szklarniowych ( pomieszczenia ogrzewane wodą z ciepłych źródeł) nie jest to wcale tak kosztowne jak mogłoby się wydawać, znając specyfikę klimatu panującego na wyspie. A komu Islandia kojarzy się właśnie z bananami?

     

Owocem jadalnym rośliny jest jagoda (tak właśnie w botanice nazywa się ten typ owocu, zatem bez kozery można powiedzieć, że owoc banana to jagoda). Można wyhodować owoce w szklarniach. Nie stanowi to większego problemu, jeśli ma się odpowiednie warunki.

    Plantacje bananów borykają się z bardzo dużymi problemami, ponieważ są niszczone przez grzyba Fusarium oxysporum. Sytuacja jest na tyle trudna, że nie wiadomo czy za jakiś czas banany zupełnie nie znikną. A może uda się wyhodować smaczne odmiany odporne na patogen?

Banan

    Owoc banana jest bardzo popularny, zna go niemal każdy, a jednak wciąż zachwyca swoim smakiem.

Kawa arabska (Coffea arabica)

Coffea arabica

Kawa arabska

    Kawa arabska (Coffea arabica) należy do rodziny Marzanowatych (Rubiaceae). Z polskiej flory przedstawicelami owej rodziny są takie rośliny jak dobrze wszystkim znana, przytulia czy marzanka. Z bardziej egzotycznych przedstawicieli wymienić można m.in. Ixorie, Gardenie, Psychotrie.

Pochodzi z tropikalnej części Afryki (Abisyni, Angoli, Etiopii)

owoce kawy

    Jeśli wierzyć dawnym legendom, właściwości kawy po raz pierwszy zostały zbadane przez abisyńskie kozy. Prawdopodobnie zwierzęta po zjedzeniu nasion krzewów, były bardziej pobudzone i wykazywały większą życiową energię. Można, zatem pokusić się o teorie jakoby kawa, stanowiła jeden z pierwszych, w dodatku całkowicie naturalnych, energetyków.

   Kawa w naturalnym środowisku jest krzewem dorastającym do 3-5 metrów, uprawiana w domach jest znacznie niższa-około 2 metrów. Owocuje po około 4 roku od siewu, a zbiór nasion z jednego drzewka nie jest zbyt spektakularny.

   Roślina jest wystarczająco egzotyczna i ciekawa, by warto było uprawiać ją w domach. Ma ładne, owalne i soczyście zielone liście, białe kwiaty, a dojrzewające owoce utrzymują się na roślinie 3-6 miesięcy. Na początku są zielone, a wraz z upływem czasu, zmieniają barwę na czerwoną.

kawa arabska

    Kawa wymaga lekko kwaśnego, przepuszczalnego podłoża. Jak w wypadku każdej rośliny uprawianej w doniczce, odpowiedni drenaż i struktura gleby ma olbrzymie znaczenie, przy późniejszej pielęgnacji.Roślina wymaga dużej wilgotności, dlatego polecane jest zraszanie liści-zwłaszcza zimą, kiedy to zbyt intensywne ogrzewanie w mieszkaniach negatywnie odbija się na prawidłowym rozwoju roślin. U kawy wiąże się to z zasychaniem brzegów liści-zwłaszcza w dolnej części rośliny. Szkodnikiem, którego ślady w postaci białej otuliny można znaleźć na kawie jest wełnowiec. Inne patogeny nie są tak powszechne.

   

Po przeczytaniu artykułu, najlepsze co można zrobić, to zaparzyć filiżankę pysznej kawy. Dzięki temu wiedza o roślinie utrwali się na pewno i będziemy mogli z przyjemnością wracać wspomnieniami do kawy, której postaci jest wiele!